MAJORCA 1838/1839

George Sand, portret autorstwa Auguste’a Charpentiera, ok. 1838 r. i Fryderyk Chopin, portret autorstwa
Marii Wodzińskiej, ok.1836 r.  Fot. Musée de la Vie Romantique / CC0// Archive / Alamy / Be&W

Fryderyk Chopin - uszlachetniająca świat od ponad dwustu lat muzyka, którą skomponował oraz detale jego krótkiego życia jakimi można by obdarzyć kilka postaci, mają wymiar ponadczasowy i są z nami zawsze, ale podczas Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (właśnie trwa) zyskują jeszcze jakąś szczególną aurę. Mówi się, wynajduje, pisze i pokazuje głębię jego znaczenia dla światowego dziedzictwa kulturowego. W tym ogromnym zbiorze znalazłem perełkę – artykuł Zoffi Jurczak*, opublikowany w Tygodniku Powszechnym (40/2025). Redakcja Tygodnika wyraziła zgodę na zamieszczenie tutaj tekstu artykułu w moim tłumaczniu na język angielski oraz na przedruk jego w języku polskim, wyłącznie dla moich czytelników. Dziękując Redakcji za okazaną przychylność, zapraszam do lektury.

For English version, please scroll below the Polish text

Chopin i George Sand na Majorce.

Wakacje, które zamieniły się w koszmar

Zofia Jurczak - Tygodnik Powszechny

187 lat temu para kochanków, Fryderyk Chopin i George Sand, uciekła z zimowego Paryża na Majorkę. Chcieli spędzić tam cudowne chwile. Podróż okazała się gotyckim horrorem.

Nie przebierała w słowach. „Jeszcze miesiąc w Hiszpanii i pomarlibyśmy oboje, Chopin i ja, on z melancholii i wstrętu, ja z gniewu i oburzenia”. W tym samym liście George Sand przysięga, że jeśli cokolwiek napisze o Majorce, „to tylko żółcią”. Słowa dotrzyma.

Jednak na koniec to Majorka okaże się górą. Ale wszystko po kolei.

Chopin i George Sand: początki romansu

Poznają się na wieczorku towarzyskim u hrabiny Marii D’Agoult i Ferenca Liszta. Jest listopad 1836 roku.

26-letni Fryderyk Chopin jeszcze nie dorównuje Lisztowi sławą, ale już ciągnie się za nim opinia wirtuoza fortepianu i więcej niż zdolnego kompozytora. Nosi się jak dandys, ma bujną czuprynę i kaszle „z nieskończonym wdziękiem”. Trudno go nie zapamiętać.

Fryderyk zjawia się u Liszta, by zagrać na koncertowym fortepianie. Unika występów przed dużym audytorium, bo ma wtedy tremę. Co innego kameralne występy. Tego wieczoru wokół pianisty zbiera się śmietanka. Od Mickiewicza do Heinego, a między nimi 32-letnia Aurora Dupin, która – uwolniwszy się od rozpustnego męża-barona, który zdradza ją ze służbą – utrzymuje się z pisania powieści pod pseudonimem George Sand. Nie krzywduje.

Wątły jak szczapka Chopin wpada jej w oko. Pociąga fizycznie i wzbudza tkliwość (za dwa lata zwierzy się przyjaciółce, że dba o niego jak o własne dziecko, a on w zamian kocha ją jak matkę). Z kolei Fryderyk w liście pochwali się rodzicom tym spotkaniem. Ale dla wychowanego w prowincjonalnej Polsce Frycka starsza, popalająca fajkę i nosząca się po męsku Sand to zjawisko trudne do objęcia rozumem. Pisze im, że „twarz jej niesympatyczna”, a nawet odpychająca.

Cóż z tego. Po kilkunastu miesiącach podchodów zostaną kochankami, a dwa lata po recitalu w salonie D’Agoult i Liszta popłyną na Majorkę, by uciec od paryskiej zimy. Ponurej i przeszywającej wilgotnym chłodem. Liczą, że podróż będzie ku słońcu i zdrowiu, co na dobre wyjdzie i Fryderykowi, i synowi George Sand – Maurice’owi. Solange, jej młodszej córce, też przyda się słońce. Matka liczy, że łagodny klimat uczyni ją mniej krnąbrną.

Jest jeszcze cel trzeci: para chce umknąć przed rozplotkowanym towarzystwem.

Podróż na Majorkę: nadzieja na słońce i zdrowie

Ich podróż w 1838 r. wygląda tak: najpierw parostatkiem po Sekwanie, potem cztery dni i noce w dyliżansie przez Lyon i Nîmes do Perpignan, stamtąd jeszcze powozem do Port-Vendres nad Morzem Śródziemnym.

Tam wsiadają na statek, ale tylko do Barcelony, gdzie towarzystwo – w oczekiwaniu na parowiec „El Mallorquin” – spędza pięć dni. Kilkanaście ostatnich godzin na jego pokładzie to drobiazg (choć Chopin i Solange rzygają jak koty). W końcu 8 listopada przed południem lądują w Palmie, stolicy wyspy. Od wyjazdu z Paryża minęły trzy tygodnie.

Ale humory dopisują, bo na Majorce pogoda jak drut. „Było dla nas wielką przyjemnością, po pierwszych atakach zimy, móc zostawić przeciwnika w tyle” – notuje Sand. Teraz tylko znaleźć odpowiednią kwaterę i można zaczynać zimowanie.

Pierwsze rozczarowania na Majorce

W 1838 r. turystyka na Majorce nie jest nawet w powijakach. Ona nie istnieje. Przybysze z Paryża są awangardą zjawiska, które 150 lat później diametralnie odmieni oblicze tej ziemi. Na dobre i złe (ostatnio raczej z przewagą tego drugiego).

Na razie okazuje się, że hiszpańscy wyspiarze nie bardzo wpisują się w przywiezione z Francji oczekiwania. I że ci, którzy reklamują Majorkę jako „gościnny i zasobny kraj”, wpuścili ich w maliny. Albo żyli iluzją.

Na obcych patrzy się tu bowiem krzywo. Trudno rozsądzić, co bardziej niepokoi wyspiarzy: salwy kaszlu Chopina, George i Solange noszące spodnie czy absencja rodziny na niedzielnej mszy? A może chodzi o to, że po parysku noszą wysoko nosy? Prymat francuskiej kultury na Majorkę nie dotarł. Dla konserwatywnych miejscowych ta dziwna rodzina to nie powiew wielkiego świata, a szerzący zgorszenie poganie.

Szukają więc noclegu, ale to nie prosta sprawa. Kwatery w Palmie można policzyć na palcach. Nikt nie chce ich pod swoim dachem. Sand pisze z goryczą, że gościnność jest tu na pokaz, ogranicza się do słów, a w Palmie „trzeba być poleconym i zaanonsowanym dwudziestu jak najznamienitszym osobom i być oczekiwanym od wielu miesięcy, żeby mieć nadzieję na sypianie gdzie indziej niż na polu”.

Znajdują w końcu dwa pokoiki w szemranej okolicy wyposażone w polówkę „z materacem miękkim i wypukłym jak dachówki” i słomiane krzesło. Zamiast szyb w oknach krata uwita z gałązek. Ktokolwiek zapragnąłby je oszklić, najpierw musi zamówić ramę u stolarza. Tak samo rzecz się ma z wstawianiem drzwi. 

George nie mieści się w głowie, że na jedno i drugie czeka się tu miesiącami, a kosztują niemało. Kto raz się ich dorobi, zabiera je później ze sobą przy przeprowadzce. Jak meble, których także tu nie zbywa. Mucha calma – mawia się tutaj, „zachowaj spokój”. Ale Sand daleko od bycia nawet trochę calma. 

„Czyżby więc, kiedy już popełniło się głupotę i przyjechało tutaj, jedynym sposobem naprawienia jej było stąd wyjechać?” – pisze.

Zimny deszcz i choroba Chopina

Wtedy na scenie pojawia się señor Gómez z propozycją. Potrzebujecie kwatery? Proszę bardzo, mam umeblowaną willę Son Vent z ogrodem. Dostępna od zaraz w atrakcyjnej cenie.

Willa okazuje się wiejskim domem. Pobielone wapnem ściany, stół z surowego drewna i łóżka zmontowane z desek wspartych na kozłach. Za to większość okien ma szyby. Dziś to przedmieścia Palmy, wtedy dom stał wśród sadów migdałowych, drzewek cytrusowych i gajów oliwnych.

„To ziemia obiecana, (...) jesteśmy zachwyceni” – oznajmia Sand. „Niebo jak turkus, morze jak lazur, góry jak szmaragdy, powietrze jak w niebie” – wtóruje jej Chopin. 

Spacerują, dzieci zbierają kamienie i patyki (miejscowi biorą ich w związku z tym raz za aptekarzy, a raz za idiotów). Sand do piątej rano przesiaduje na tarasie, chłonie piękno. Zachwytom nie ma końca – dopóki nie psuje się pogoda.

Son Vent po katalońsku znaczy „to jest wiatr”. Że posiadłość nazwano nie bez powodu, towarzystwo przekonuje się po trzech tygodniach sielanki, gdy temperatura spada, a z nieba spada biblijny potop. Kapie z sufitów, cieknie po ścianach, w pokojach hulają przeciągi. Zimowy Paryż nagle nie wydaje się wstrętny: tam można ogrzać się przy kominku. Tu nie ma kominków, tylko małe piecyki, które dają więcej dymu niż ciepła.

Skutek: Chopin choruje „jak pies”. Do Son Vent pielgrzymują lekarze, rzekomo najsławniejsi na Majorce. „Jeden wąchał, com pluł, drugi stukał, skądem pluł, trzeci macał i słuchał, jakem pluł. Jeden mówił, żem zdechł, drugi – że zdycham, 3-ci – że zdechnę”.

Niesie się fama, że Fryderyk zaraża „chorobą piersiową”. Że trzeba się ich wystrzegać, omijać łukiem. Nie żeby wcześniej witano ich z otwartymi ramionami, ale teraz są już persona non grata. Señor Gómez listownie wymawia im dom. Oraz żąda odmalowania Son Vent, wystawia słony rachunek za sprzęty i wysłużoną pościel. Wszystko, czego dotknęli, jest przesiąknięte zarazą. Albo sobie to zabiorą, albo on to spali.

W klasztorze Valldemossa

Co zrobić w tej sytuacji? Wsiadać na statek powrotny albo zaszyć się gdzieś na prowincji.

Kochankowie wybierają opcję numer dwa i zaszywają się w Valldemossie – górskiej wiosce z długą tradycją w tej dziedzinie. Stuleciami zaszywali się w niej mężczyźni, którzy radykalnie odrzucali świat, a służył im do tego klasztor kartuzów. Później – gdy konwent rozwiązano – w eremie zaszywali się co bogatsi mieszkańcy Palmy, by ulżyć sobie od nieznośnego skwaru.

Ale w grudniu było po sezonie, a ostatni tymczasowy lokator właśnie pakował manatki. Był to „pewien Hiszpan, uchodźca polityczny”, który teraz musiał pilnie uciekać dalej.

Valldemossa na pocztówce z Majorki // Fot. erika8213 / Adobe Stock

Sand i Chopin przejmują jego celę. To trzy izby z ogródkiem pełnym pomarańczy i cytryn, zadaszone patio i piecyk „od którego bolała (...) głowa i wysychały płuca”. Żadne luksusy, ale nie szkodzi. Komorne niskie, a za progiem tej „wysokiej trumny” (opis Chopina) czekał średniowieczny klasztor pełen zakamarków i tajemnic.

To tak, jakby zamieszkać w scenerii z powieści gotyckiej. George daje się uwieść tej wizji. Nazwie Valldemossę najbardziej poetyczną siedzibą świata. W celi napisze powieść „Spiridion”, w której zakonnego nowicjusza nęka duch założyciela klasztoru.

Chopin też pracuje, a przynajmniej pracować chciałby. Z Paryża przywiózł zamówienie na preludia, ale trudno komponować, bębniąc o blat stołu. „Nie ma tu fortepianu, w tym względzie to dziki kraj”. Wypożyczony instrument okazuje się rozklekotanym rzęchem, a zamówione pianino – gdy w końcu dopłynie na Majorkę – aresztują celnicy. Za wykupne można kupić drugi instrument. Odesłać z powrotem do Francji też niemożliwe. Ewentualnie pianino można utopić w morzu. Urząd uda, że nie widział.

Dwa tygodnie trwa szarpanina, by instrument w końcu trafił do Valldemossy. Nie za darmo. Chopin skomponuje na nim (choć może bliższe prawdy byłoby stwierdzenie: szlifuje) Preludium z op. 28 nr 15 „Deszczowe”.

Dlaczego Majorka stała się piekłem

W którym momencie Aurora i Fryderyk zaczynają mieć dosyć Majorki?
Gdy w Palmie nikt ich nie chce przyjąć na noc?
Gdy leje im się na głowy w Son Vent?
Gdy on zapada na zdrowiu, a pomoc lekarska kończy się na wystawieniu rachunku za wizytę?
Gdy señor Gómez wyrzuca ich z domu i grozi procesem?
Gdy celnicy aresztują pianino?
Gdy mieszkańcy Valldemossy obrzucają kamieniami Maurice’a, bo uznają jego szkic klasztoru za profanację?
Gdy nazywają ich poganami, mahometanami i żydami?
Gdy przyłapują miejscowego stolarza na kradzieży szczoteczki do zębów i kilku innych przyborów toaletowych?
Gdy lokatorka sąsiedniej celi wyjada im co lepsze kąski z garnków?
Gdy na zmianę z dziećmi muszą trzymać straż przy zapasach, by ich nie podkradała?
Gdy orientują się, że utrzymanie stało się droższe niż „księcia w Paryżu”, bo wszystko kupują po zawyżonych cenach?
Gdy nowy rok 1839 przynosi jeszcze więcej deszczu i powodzie?Barcelona, Walencja, Sewilla i stołeczny Madryt: w kilkudziesięciu miastach Hiszpanie wychodzą na ulice, żądając prawa do godnego mieszkania. Ceny na rynku nieruchomości rosną coraz bardziej, także za sprawą masowej turystyki.
Gdy Chopin znów choruje?
Gdy wieśniacy urządzają w klasztorze ostatki tak przerażające, jakby wyreżyserował je Goya?
A może, gdy wieśniaczki przekonują Aurorę, że jej ukochany pójdzie do piekła, bo jest gruźlikiem i się nie spowiada?

Powrót z Majorki i gorzkie wspomnienia

Te dwa wyobrażenia – od „ziemi obiecanej” do „oby moja noga nigdy więcej nie postała w Hiszpanii” – dzieliły trzy miesiące. George Sand stwierdziła potem, że w tym czasie postarzała się o 10 lat.

Tymczasem wyspa miała dla nich jeszcze pożegnalny prezent: powrót statkiem pełnym wieprzów. W lutym 1839 r. nie było innego sposobu, by „opuścić ten przeklęty kraj”, niż w towarzystwie żywego towaru eksportowego Majorki. Statek – pływający chlew. Pasażerowie – na doczepkę, uwięzieni w kajutach, póki ostatnie prosię nie zejdzie na ląd w Barcelonie.

Po drodze noc z piekła rodem, a właściwie – noc z chorobą morską, bezlitosną dla pasażerów i frachtu. Gdy świnie traciły animusz, uzbrojona w pejcze i co kto miał pod ręką załoga brała się do bezlitosnego okładania stada. Byleby zmusić zwierzęta do ruchu, co zapobiegało mdłościom.

Kwiki bólu, wrzaski zachęty do chłosty, odór odchodów i tak w koło Macieju. Przez całą noc. Pasażerami nikt się nie przejmował.

Paradoks: jak Chopin i Sand rozsławili Majorkę

„Wydawało nam się, jakbyśmy odbyli podróż dookoła świata i opuścili dzikusów Polinezji, by wrócić do świata cywilizowanego” – napisze George Sand w wydanej trzy lata później „Zimie na Majorce”.

W książce nie szczędzi przymiotników w opisach urody i różnorodności wyspy. Tylko że raj okazał się zamieszkany przez szorstkich autochtonów, którym nie podobały się ani grzeszne obyczaje kochanków, ani prątkujący Chopin. Sand im tego nie zapomni. W książce nazywa ich małpami, barbarzyńcami, złodziejami. Z wyżyn paryżanki podkpiwa z ich dewocji, lenistwa, zidiocenia. Wypomina, że „oszukują, zdzierają, kłamią” i za wszystko liczą sobie o wiele za dużo pieniędzy.

Brązowa rzeźba Fryderyka Chopina autorstwa Zofii Wolskiej w ogrodach
klasztornych w Valldemossie// Fot. Steve Taylor ARPS / Alamy / Be&W

„Zima na Majorce” pełna jest takich lamentów. Wyspie jednak nie zaszkodziła. Odwrotnie – Sand przetarła szlak dla fali turystów. Skalę najlepiej oddają liczby. W 2024 r. lotnisko w Palmie obsłużyło ponad 33 mln pasażerów (więcej niż Okęcie i krakowskie Balice razem wzięte), a promy i wycieczkowce też nie przywożą powietrza.

Dziś przekład na polski „Zimy na Majorce” łatwiej dostać na Majorce niż w Polsce. A wokół pobytu kochanków zbudowano romantyczną legendę. Fakt, że w rankingu sympatii Sand i Chopin plasowali się na Majorce tylko szczebelek wyżej od dziury w moście, zgrabnie się przemilcza. To, czego nie spalono, teraz czci się jak relikwie, a odwiedzający dawną kartuzję w Valldemossie głowią się, dlaczego pamiątki rozbite są na dwie cele z osobno płatnym wstępem.

Para zimowała w czwartej celi – to pewne. Ale która to „ta” czwórka, już pewne nie było. Dlatego dwie cele pretendowały do bycia tą właściwą. Spór trwał 80 lat, aż rozstrzygnął go sąd. Koronnym dowodem okazała się perspektywa, z której Maurice narysował kościelną dzwonnicę.

W namaszczonej wyrokiem sądu celi stoi osławione pianino, w fałszywej – pod warstwą narzut – fortepian, na którym Chopin nigdy nie grał (choć latami twierdzono co innego). Ale to ta druga cela przebija czwórkę zbiorem chopinianów: od listów i autografów po osobiste drobiazgi pokroju pukiel włosów, grzebyk z kości słoniowej Chopina czy fular, którym pisarka obwijała szyję.

---

W 2004 r. rząd lokalny Majorki nadał George Sand honorowy tytuł Hija Adoptiva (adopcyjna córka) – przyznawany osobom, które choć nie urodziły się na miejscu, to wniosły wybitny wkład w rozwój Majorki, jej kulturę czy historię.

Jednak Aurora nie ma swojego pomnika w Valldemossie – w odróżnieniu od Chopina i innych zasłużonych postaci związanych z wioską.
__________________________________________________________________________

*ZOFIA JURCZAK jest absolwentką kulturoznawstwa i Polskiej Szkoły Reportażu. Autorka strony podrozepokulturze.pl oraz książek krajoznawczych (m.in. „Kraków. Nieprzewodnik dla turystów i mieszkańców” i „Japonia. Kraj możliwości”). Prowadzi autorskie spacery po Krakowie.

 

*****************

MAJORCA 1838/1839

Fryderyk Chopin - the music he composed, which has ennobled the world for over two hundred years and the details of his short life, which could be bestowed upon several figures, have a timeless dimension and are always with us, but during the International Piano Chopin Competition (which is currently underway), they acquire a special aura. Chopin's profound significance for the world's cultural heritage is being discussed, rediscovered, described and exhibited. In this vast collection, I found a gem – an article by Zoffia Jurczak*, published in Tygodnik Powszechny (40/2025). The Tygodnik editors have agreed to publish the text of the article here in my English translation and to reprint it in Polish, exclusively for my readers. Thanking the editors for their kindness, I invite you to read it.

 

 

Chopin and George Sand in Majorca:
A Vacation That Turned into a Nightmare

Zofia Jurczak - Tygodnik Powszechny

 

187 years ago, two lovers, Frédéric Chopin and George Sand, fled wintry Paris for Majorca. They hoped to have a wonderful time there. The journey turned out to be Gothic horror.

She didn’t mince her words. “Another month in Spain and we would both have died, Chopin and I—he of melancholy and disgust, I of anger and outrage.” In the same letter, George Sand swore that if she were ever to write about Majorca, “it would be only in bitterness.” She kept her word.

In the end, however, Majorca would have the last laugh. But let's consider things one by one..

Chopin and George Sand: The Beginnings of a Romance

They met at a social evening hosted by Countess Maria d’Agoult and Franz Liszt in November 1836. Twenty-six-year-old Fryderyk Chopin was not yet as famous as Liszt, but his reputation as a piano virtuoso and more than a talented composer already preceded him. He dressed like a dandy, had a thick mane of hair, and coughed “with infinite charm.” He was hard to forget.

Chopin came to Liszt’s to perform on the concert grand piano. He avoided performing before large audiences—stage fright held him back—but he enjoyed small gatherings. That evening, the crème de la crème surrounded the pianist: from Mickiewicz to Heine, and among them 32-year-old Aurore Dupin, who had freed herself from her dissolute husband, a baron who had been cheating on her with his servants, earned her living by writing novels under the pseudonym George Sand, and was by no means penniless.

The frail, stick-thin Chopin caught her eye. She found him physically attractive and aroused her tenderness (two years later, she would confide in a friend that she cared for him like a child of her own, and he, in turn, loved her like a mother). And Fryderyk boasts about meeting her in a letter to his parents. But for Chopin, raised in provincial Poland, the older, pipe-smoking, trouser-wearing Sand was something beyond comprehension, therefore he added in his letter that “her face was unsympathetic,” even repellent.

Nevertheless, after a dozen or so months of hesitant courtship, they became lovers, and two years after the recital in the d’Agoult–Liszt salon, they set sail for Majorca—to escape the Parisian winter: gloomy, damp, and bone-chilling. They hoped the trip would bring sunshine and health, both for Fryderyk and for George Sand’s son, Maurice. Solange, her younger daughter, could also use some sun; her mother hoped the gentle climate would make her less defiant.

There was a third reason, too: the couple wanted to flee the gossiping circles of Parisian society.

Journey to Majorca: The Hope for Sun and Health

Their journey in 1838 went like this: first a steamboat down the Seine, then four days and nights in a stagecoach through Lyon and Nîmes to Perpignan, and from there by carriage to Port-Vendres on the Mediterranean. There, they boarded a ship—but only as far as Barcelona, where they spent five days waiting for the steamer El Mallorquín. The final leg of the trip, a dozen or so hours at sea, was a trifle (though Chopin and Solange vomited like cats). Finally, on November 8 before noon, they landed in Palma, the island’s capital. Three weeks had passed since leaving Paris.

However, spirits were high because the weather in Majorca was glorious. “It was a great pleasure for us, after the first attacks of winter, to leave our enemy behind”, Sand wrote. Now they only needed to find suitable lodgings, and their wintering could begin.

First Disappointments in Majorca

In 1838, tourism in Majorca was not even in its infancy—it didn’t exist at all. The visitors from Paris were the avant-garde of a phenomenon that, 150 years later, would completely transform the island—for better and for worse (lately, more of the latter).

However, it quickly became clear that the Spanish inlanders were unable to live up to the expectations they had brought from France. Apparently, those who had described Majorca as a “hospitable and prosperous land” had misled them—or lived under an illusion.

The locals viewed foreigners with suspicion. It’s hard to say what disturbed them more: Chopin’s coughing fits, George and Solange wearing trousers, or the family’s absence from Sunday Mass. Or perhaps it was their Parisian airs? The primacy of French culture had not reached Majorca, yet. To the conservative locals, this strange family were not sophisticated cosmopolitans but scandalous pagans.

Finding lodgings proved no easy task.  The availability of accommodation in Palma could be counted on the fingers of one hand, and no one wanted them under their roof. Sand wrote bitterly that hospitality there was only to show off. In Palma, “one must be recommended and announced to twenty of the most distinguished persons and be expected for many months in advance to have any hope of sleeping anywhere other than in the open field.”

They finally found two tiny rooms in a shabby neighborhood, furnished with a cot “whose mattress was as soft and rounded as roof tiles” and a straw chair. Instead of windowpanes, there was a lattice woven from twigs. Anyone wishing to install glass first had to commission a frame from a carpenter—and the same applied to fitting doors.

George could hardly believe that one had to wait months for either, and that both cost a fortune. Those who managed to acquire them took them along when they moved—just like furniture, which was also scarce. Mucha calma—“stay calm,” the locals would say. But Sand was anything but calma.

“Is it possible,” she wrote, “that once one has made the mistake of coming here, the only way to correct it is to leave?”

Cold Rain and Chopin’s Illness

Then, a man named Señor Gómez appeared with a proposal. You need lodgings? No problem—I have a furnished villa, Son Vent, with a garden. Available immediately, and at an attractive price.

The “villa” turned out to be a country house: whitewashed walls, a rough wooden table, and beds cobbled together from planks resting on sawhorses. Fortunately, most of the windows had real glass panes. Today, the area is part of Palma’s suburbs, but back then the house stood among almond orchards, citrus trees, and olive groves.

“It is the Promised Land (...) we are delighted,” wrote Sand. “The sky is turquoise, the sea azure, the mountains emerald, the air heavenly,” echoed Chopin.

They went on walks; the children collected stones and sticks (the locals took them sometimes for pharmacists, and sometimes for idiots). Sand sat on the terrace until five in the morning, reveling in the beauty. Their delight seemed endless—until the weather broke.

Son Vent means “It is wind” in Catalan. And not without reason, as the company discovered after three weeks of bliss. The temperature dropped, and a biblical deluge fell from the sky. Water dripped from ceilings and streamed down walls; drafts howled through the rooms. Suddenly, wintery Paris no longer seemed so dreadful. At least there one could warm up by a fireplace. Here, there were none—only tiny stoves that produced more smoke than heat.

The result: Chopin fell “sick as a dog.” Doctors flocked to Son Vent—supposedly all the most famous on Majorca. “One sniffed what I spat, another tapped where I spat, a third prodded and listened as I spat. One said I was dead, another that I was dying, the third that I would die.”

Rumors spread that Chopin carried a “disease of the chest.” People were told to keep their distance, to avoid them altogether. Not that they had been warmly received before—but now they were truly persona non grata. Señor Gómez sent them a letter canceling the lease and demanding payment for repainting Son Vent, plus a hefty bill for furnishings and worn-out bedding. Everything they had touched was, he claimed, infected. Either they took it with them—or he would burn it.

 At the Monastery in Valldemossa

What to do now? Board the returning ship—or hide somewhere deep in the countryside?

The lovers chose the second option and withdrew to Valldemossa, a mountain village with a long tradition of seclusion. For centuries, men who rejected the world had taken refuge there in a Carthusian monastery. Later—after the order was dissolved—wealthier residents of Palma used its hermitage as a summer retreat from the oppressive heat.

But this was December, off-season, and the last temporary tenant—a “certain Spanish political refugee”—was just packing to leave in haste, because he had to urgently run away.

Sand and Chopin took over his cell: three rooms with a garden full of oranges and lemons, a covered patio, and a small stove “which caused headaches and dry lungs.” Hardly luxurious, but it would do. The rent was low, and beyond the threshold of this “tall coffin” (as Chopin described it) stretched a medieval monastery full of nooks and crannies and mysteries.

It was like living inside a Gothic novel. George was enchanted by the setting, calling Valldemossa “the most poetic dwelling in the world.” There she wrote her novel Spiridion, about a monastic novice haunted by the ghost of the monastery’s founder.

Chopin, too, tried to work—or at least wanted to. He had brought with him a commission from Paris: a set of preludes. But it was hard to compose while drumming your fingers on the tabletop. “There is no piano here; in that respect, this is a savage country.”

The rented instrument turned out to be a wobbly wreck, and the ordered piano—when it finally arrived on the island—was seized by customs officers. The ransom demanded for its release could have bought another piano. Sending it back to France was impossible; the only alternative, they were told, was to throw it into the sea, and the authorities would pretend not to notice.

After two weeks of wrangling, the instrument finally reached Valldemossa—at a steep price. On it, Chopin composed (or, more accurately, refined) his Prelude in D-flat Major, Op. 28 No. 15, the famous “Raindrop Prelude.”

 Why Majorca Became Hell

At what point did Aurore and Fryderyk have enough of Majorca?
When no one in Palma would take them in for the night?
When rain poured through the roof in Son Vent?
When he fell ill and the doctors’ “treatment” ended with a bill?
When Señor Gómez threw them out and threatened to sue?
When customs officers seized the piano?
When the villagers of Valldemossa threw stones at Maurice for sketching the monastery, calling it blasphemy?
When they were labeled pagans, Mohammedans, and Jews?
When they caught a local carpenter stealing a toothbrush and other toiletries?
When the neighbor helped herself to their food from the pots?
When they had to take turns guarding their supplies from theft?
When they realized the cost of living had grown higher than that of “a prince in Paris,” because everything was sold to them at inflated prices?
When the new year of 1839 brought even more rain and flooding?
When Chopin fell ill again?
When peasants held a carnival in the monastery so wild it might have been staged by Goya himself?
Or when peasant women warned Aurore that her beloved would go to hell because he was consumptive and never went to confession?

Return from Majorca and Bitter Memories

Just three months separated two visions: from “the promised land” to “may my foot never again touch Spanish soil.” George Sand later said that in that short time she had aged ten years.

The island, however, had one more farewell gift: a return voyage on a ship full of pigs. In February 1839, there was no other way to “leave that accursed country” than in the company of Majorca’s most famous export—live swine. The vessel was a floating pigsty; passengers were an afterthought, locked in their cabins until the last pig was unloaded in Barcelona.

The crossing was a night from hell—or rather, a night of relentless seasickness for both passengers and cargo. When the pigs began to falter, the crew, armed with whips and whatever they could grab, beat them to keep them moving—motion prevented nausea, they said. The ship rang with squeals of pain, shouts, curses, and the stench of filth, hour after hour. No one cared about the human passengers. 

The Paradox: How Chopin and Sand Made Majorca Famous

“It felt as though we had traveled around the world and left behind the savages of Polynesia to return to civilization,” Sand wrote three years later in A Winter in Majorca.

In the book, she did not spare adjectives when describing the island’s beauty and diversity. Yet the paradise had turned out to be inhabited by coarse natives who disapproved of the lovers’ “sinful ways” and Chopin’s tubercular cough. Sand never forgave them. She called the islanders monkeys, barbarians, and thieves. From the heights of Parisian superiority, she mocked their piety, idleness, and stupidity. She accused them of cheating, overcharging, and lying.

A Winter in Majorca is full of such laments. But far from harming the island’s image, the book did the opposite—Sand opened the floodgates for tourism. The numbers say it all: in 2024, Palma’s airport handled over 33 million passengers—more than Warsaw and Kraków combined—and the ferries and cruise ships hardly arrived empty.

Today, a Polish edition of A Winter in Majorca is easier to find on Majorca than in Poland. Around the lovers’ stay, a whole romantic legend has been built. The fact that at one time Sand and Chopin enjoyed only slightly more sympathy in the local community than a hole in the bridge is naturally passed over in silence. What wasn’t burned is now venerated like a relic, and visitors to the former Carthusian monastery in Valldemossa still puzzle over why the souvenirs are divided between two separate cells—each with its own entrance fee.

The couple stayed in the fourth cell—that much is certain. But which “number four” it remained unclear. Two different cells claimed authenticity. The dispute dragged on for eighty years before being settled in court. The decisive proof turned out to be the perspective from which Maurice had drawn the monastery’s bell tower.

The famous piano stands in the court-approved cell; in the “false” one—hidden under layers of fabric—a grand piano that Chopin never played (though for years, people claimed otherwise). Yet that second cell wins the hearts of visitors with its collection of Chopiniana: letters, autographs, and personal relics such as a lock of Chopin’s hair, an ivory comb, and the scarf Sand used to wrap around her neck.

---

In 2004, the local government of Majorca awarded George Sand the honorary title Hija Adoptiva (“Adoptive Daughter”)—granted to individuals not born on the island but who have made a significant contribution to its culture or history.

Yet Aurore Dupin—George Sand—has no monument in Valldemossa, unlike Chopin and other figures linked to the village.

__________________________________________________________________________

*Zofia Jurczak, a cultural studies graduate and alumna of the Polish School of Reportage. She is the author of travel books such as Kraków. Nieprzewodnik dla turystów i mieszkańców and Japonia. Kraj możliwości, runs the website podrozepokulturze.pl, and leads popular proprietary walks around Krakow.